Hiperglikemia o poranku – czym jest efekt brzasku i jak z nim walczyć?
Kategoria: Zdrowie | Autor: Monika Nowicka
Efekt brzasku, określany też fenomenem świtu, jest spowodowany wyrzutem hormonów, którego często doświadczają pacjenci ze źle kontrolowaną lub niezdiagnozowaną cukrzycą typu 1 i 2. Zbyt wysoki poziom cukru we krwi (około 250 mg/dl) po przebudzeniu wpływa niekorzystnie na zdrowie. Może powodować zmęczenie, nudności, wymioty i bóle głowy. Sprawdź, jak radzić sobie z hiperglikemią o poranku. Dowiedz się, czym dokładnie jest ten stan i co może go nasilać.
Spis treści
Co to jest efekt brzasku? Kogo dotyczy?
Efekt brzasku to zwiększenie stężenia glukozy we krwi, do którego dochodzi we wczesnych godzin porannych (3.00-6.00). Dlaczego cukier rośnie bez jedzenia? Proces ten prowadzi do znacznie zwiększonego stężenia glukozy tuż po obudzeniu (może to być 180-250 mg/dl). Fenomen świtu to problem, który dotyczy głównie diabetyków. By potwierdzić występowanie tej przypadłości, powinno się zmierzyć glikemię w nocy o godzinach: 24.00, 4.00, 5.00, 6.00 i o stałej porze przebudzania. Jeśli stężenie glukozy o północy będzie w normie, a od około 4.00 godziny rano będzie stopniowo rosnąć, wówczas możemy mówić o zjawisku brzasku.
Jakie są przyczyny hiperglikemii o świcie?
Zanim wyjaśnimy przyczyny porannej hiperglikemii, warto wspomnieć o normach glukozy. Za górną granicę zalecanego zakresu uznaje się wartości 70-110 mg/dl. Jeśli stężenie glukozy ma 250 mg/dl, może dojść do nieprzyjemnych objawów typu nudności, wymioty, zmęczenie, bóle głowy.
Hiperglikemia poranna jest następstwem fizjologicznego wyrzutu hormonów takich jak:
- adrenalina,
- glukagon,
- hormon wzrostu,
- kortyzol.
Reklama
Do czynników sprawczych hiperglikemii zaliczamy m.in.:
- za małą dawkę insuliny podstawowej,
- nieodpowiedni rodzaj insuliny podstawowej,
- spożycie obfitego posiłku przed snem,
- nieodpowiednią porę iniekcji insuliny podstawowej,
- wstrzyknięcie insuliny podstawowej w nieodpowiednią partię ciała.
Należy podkreślić, że tzw. efekt brzasku ma dość złożoną patofizjologię, co sprawia, że trudno wskazać główną przyczynę tej przypadłości u danego pacjenta. W celu regulacji glikemii trzeba wdrożyć terapię empiryczną i dokonać potrzebnych modyfikacji w leczeniu.
Jak unikać efektu brzasku? Regularne pomiary cukru we krwi
W ramach profilaktyki warto robić codzienne pomiary cukru w domu i pomiar hemoglobiny glikowanej w punkcie diagnostycznym. Hemoglobina glikowana to ważny wskaźnik, który pozwala na ocenę kontrolowania cukrzycy w ciągu minionych 3 miesięcy. Badanie HbA1C pozwala lekarzowi sprawdzić, czy pacjent odpowiednio kontroluje cukrzycę w codziennym życiu.
Każdy diabetyk powinien też wykonywać samodzielne pomiary cukru w domu i sumiennie prowadzić tzw. dzienniczek cukrzyka. Na podstawie dzienniczka lekarz może zweryfikować, czy pacjent dobrze radzi sobie z chorobą i czy leczenie przebiega tak, jak powinno.
Kontrolowanie cukrzycy szczególnie ułatwiają systemy ciągłego monitorowania glikemii (ang. Continuous Glucose Monitor – CGM). Dzięki takiemu urządzeniu diabetyk może sprawdzać swój poziom cukru w czasie rzeczywistym. System wykorzystuje wskaźnik TIR (czas w zakresie docelowym, ang.Time-in-Range), który jest ważnym uzupełnieniem badania HbA1C. Dzięki TIR można bowiem wykryć epizody hipo- i hiperglikemii. Ponadto dane z CGM są zbierane przez aplikację w telefonie, która pełni rolę dzienniczka diabetyka.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia efektu brzasku, warto starać się utrzymać prawidłową masę ciała i dbać o regularną aktywność fizyczną. Wskazane jest niepomijanie posiłków, szczególnie śniadania, które pobudza trzustkę do wydzielania insuliny. Warto też zwiększyć podaż białka w kolacji na rzecz ograniczenia węglowodanów oraz tłuszczów. Rekomendujemy również konsultację z lekarzem, który w razie wskazań może wprowadzić pewne modyfikacje w leczeniu cukrzycy.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/84157,hiperglikemia-poranna
https://podyplomie.pl/diabetologia/39388,efekt-brzasku-jako-problem-w-wyrownaniu-cukrzycy-typu-2-postepowanie
https://diabetyk24.pl/blog-section/o-cukrzycy/dlaczego-tak-wazna-jest-regularna-kontrola-poziomu-glukozy-w-cukrzycy
